Morsowanie, czyli krótkotrwałe kąpiele w lodowatej wodzie, w ciągu ostatnich lat z niszowej aktywności dla garstki zapaleńców przerodziło się w prawdziwy fenomen. Media społecznościowe zalewają zdjęcia uśmiechniętych ludzi zanurzonych w przeręblu, a wokół zimnych kąpieli narosło wiele mitów i obietnic. Mówi się o niesamowitym harcie ducha i ciała, wzmocnieniu odporności, poprawie nastroju, a także o jego rzekomym wpływie na odchudzanie. Czy rzeczywiście zanurzenie się w zimnej wodzie to skuteczny sposób na spalenie tkanki tłuszczowej? Czy kilka minut w przeręblu może zastąpić trening na siłowni? Przyjrzyjmy się faktom i naukowym dowodom, aby oddzielić prawdę od marketingowych sloganów.
Jak organizm reaguje na zimno? Termogeneza w akcji
Aby zrozumieć, czy morsowanie może wpływać na wagę, musimy najpierw pojąć, jak nasze ciało reaguje na gwałtowne oziębienie. Gdy zanurzamy się w lodowatej wodzie, organizm doznaje szoku termicznego i natychmiast uruchamia mechanizmy obronne, których nadrzędnym celem jest utrzymanie stałej, bezpiecznej temperatury narządów wewnętrznych (ok. 36,6°C). Proces wytwarzania ciepła przez organizm nazywamy termogenezą. Wyróżniamy jej dwa rodzaje. Pierwszy to termogeneza drżeniowa, czyli dobrze znane nam dreszcze. To mimowolne, szybkie skurcze mięśni, które generują ciepło, ale jednocześnie zużywają energię, czyli spalają kalorie. Drugi, znacznie ciekawszy z perspektywy odchudzania, to termogeneza bezdrżeniowa, związana z aktywacją brunatnej tkanki tłuszczowej.
Brunatna tkanka tłuszczowa (BAT) – nasz wewnętrzny piec
Przez lata sądzono, że brunatna tkanka tłuszczowa (w skrócie BAT, z ang. Brown Adipose Tissue) występuje tylko u noworodków, pomagając im utrzymać ciepłotę ciała. Dziś wiemy, że niewielkie jej ilości posiadają również dorośli, głównie w okolicach szyi, obojczyków i kręgosłupa. W przeciwieństwie do zwykłej, białej tkanki tłuszczowej, która magazynuje energię, rolą BAT jest jej gwałtowne spalanie w celu produkcji ciepła. Komórki BAT są gęsto wypełnione mitochondriami, które działają jak miniaturowe piece. Co ekscytujące, badania naukowe dowodzą, że regularna ekspozycja na zimno może nie tylko aktywować istniejącą brunatną tkankę tłuszczową, ale również stymulować proces „beżowienia” białej tkanki tłuszczowej, czyli przekształcania jej w komórki o właściwościach podobnych do BAT. To otwiera fascynujące perspektywy w kontekście walki z otyłością.
Czy morsowanie faktycznie spala dużo kalorii?
Skoro organizm produkuje ciepło, a BAT spala tłuszcz, to czy morsowanie jest skutecznym treningiem odchudzającym? I tak, i nie. Nie ma wątpliwości, że podczas zimnej kąpieli spalamy kalorie. Ilość spalanej energii jest jednak bardzo trudna do oszacowania i zależy od wielu czynników: temperatury wody, czasu zanurzenia, masy ciała, procentu tkanki tłuszczowej, a nawet stopnia adaptacji do zimna. Szacunki wahają się od kilkudziesięciu do nawet kilkuset kilokalorii na jedną sesję. Należy jednak spojrzeć na to z szerszej perspektywy. Typowe morsowanie trwa zaledwie kilka minut. W tym samym czasie, podczas 30-minutowego joggingu o średniej intensywności, spalimy znacznie więcej kalorii. Traktowanie morsowania jako głównego narzędzia do tworzenia deficytu kalorycznego jest więc nieporozumieniem.
Pośredni wpływ morsowania na odchudzanie
Prawdziwa siła morsowania w kontekście utraty wagi nie leży w bezpośrednim spalaniu kalorii podczas samej kąpieli, ale w jego wielowymiarowym, pozytywnym wpływie na nasz organizm i psychikę. To właśnie te pośrednie korzyści mogą być cennym wsparciem w procesie zmiany sylwetki.
Oto, jak morsowanie może realnie pomóc Ci schudnąć:
- Poprawa nastroju i motywacji: Nagły wyrzut endorfin, tzw. hormonów szczęścia, po wyjściu z zimnej wody daje potężny zastrzyk energii i poprawia nastrój. Taki „euforyczny kop” może zwiększać motywację do trzymania się diety i regularnych treningów.
- Redukcja stanów zapalnych: Badania pokazują, że ekspozycja na zimno może obniżać poziom markerów stanu zapalnego w organizmie. Przewlekły stan zapalny jest silnie powiązany z otyłością i problemami metabolicznymi.
- Poprawa wrażliwości na insulinę: Regularne morsowanie może uwrażliwiać komórki na działanie insuliny, co usprawnia gospodarkę cukrową i może zapobiegać odkładaniu się tkanki tłuszczowej.
- Wzmocnienie charakteru: Systematyczne przełamywanie bariery strachu i dyskomfortu związanego z wejściem do zimnej wody buduje niesamowitą siłę woli i dyscyplinę, które są cechami niezbędnymi do osiągnięcia sukcesu w odchudzaniu.
FAQ – Najczęściej zadawane pytania
Jak często trzeba morsować, żeby zobaczyć efekty? Kluczem jest regularność. Większość zwolenników morsowania praktykuje je 1-3 razy w tygodniu w sezonie zimowym. Efekty w postaci poprawy nastroju i samopoczucia widoczne są niemal natychmiast. Efekty metaboliczne wymagają dłuższego, systematycznego stosowania.
Czy zimne prysznice działają podobnie? Tak, zimne prysznice również aktywują termogenezę i mogą stymulować brunatną tkankę tłuszczową. Efekt jest prawdopodobnie nieco słabszy niż w przypadku pełnego zanurzenia w lodowatej wodzie, ale jest to doskonała, łatwo dostępna i bezpieczna alternatywa, którą można stosować codziennie.
Jakie są najważniejsze przeciwwskazania do morsowania? Morsowanie nie jest dla każdego. Bezwzględne przeciwwskazania to nieleczone nadciśnienie tętnicze, choroby serca i układu krążenia (np. po zawale, z tętniakami), padaczka, borelioza oraz ostre infekcje wirusowe i bakteryjne. Zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem przygody z morsowaniem.
Czy po morsowaniu wzrasta apetyt? Reakcja jest bardzo indywidualna. Niektóre osoby odczuwają wzrost apetytu, ponieważ organizm dąży do uzupełnienia spalonej energii. Inne z kolei, dzięki wyrzutowi adrenaliny, przez pewien czas nie czują głodu. Warto obserwować swój organizm i mieć przygotowaną zdrową przekąskę na wypadek ataku głodu.
